Sàn DEX là gì? Tổng quan sàn giao dịch phi tập trung

Chuỗi blockchain cho phép những giao dịch tài sản bình đẳng, ngang hàng mà không có sự chi phối của bên thứ ba nào. Tuy nhiên khi trao đổi và mua bán tài sản Crypto thì các nền tảng tập trung vẫn được người dùng ưa chuộng hơn. Vì thế, các sàn giao dịch phi tập trung DEX trở nên phổ biến rộng rãi. Bài viết dưới đây, hãy cùng Coin79 tìm hiểu tổng quan về sàn DEX để hiểu rõ hơn!

Sàn DEX là gì?

Sàn DEX (Decentralized Exchange) là sàn giao dịch phi tập trung hoạt động trên nền tảng blockchain cho phép giao dịch Crypto không cần trung gian thứ ba. DEX có thể tự hoạt động đảm bảo tin cậy và an toàn trong giao dịch thông qua các smart contract.

Sự khác nhau giữa DEX và CEX

Sau đây là sự khác nhau giữa sàn DEX và CEX:

CEX yêu cầu passport, giấy chứng minh còn DEX không yêu cầu chỉ cần ví phi tập trung.
CEX đăng ký bằng email còn DEX cần có ví phi tập trung, không yêu cầu có tài khoản.
CEX khôi phục tài khoản bằng xác thực danh tính hoặc email. DEX phải nắm Private Key của ví do không đăng ký tài khoản bằng email.
CEX có nguy cơ mất tài sản nếu trữ tài sản ở ví sàn. DEX không mất tài sản vì tài sản để trong ví được kiểm soát bởi người dùng.
Số lượng token CEX giới hạn còn token DEX không giới hạn. Vì người dùng nào cũng có thể tạo thanh khoản và tạo cặp giao dịch trên sàn DEX.

Các sàn DEX phân loại ra sao?

Trên thị trường hiện nay có đa dạng các sàn giao dịch phi tập trung DEX được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau như:

Theo cơ chế khớp lệnh: Orderbook DEX và AMM DEX
Theo hình thức giao dịch: Sàn Margin, Sàn Spot, Sàn Derivatives,…
Theo hệ sinh thái: Solana, Polygon, Ethereum, BNB Chain, Avalanche,…
Theo tài sản giao dịch: các đồng token, coin và Stable Asset
Non-permissionless DEX và Permissionless
Liquidity Center và DEX Aggregator theo nguồn thanh khoản

Ưu nhược điểm của sàn DEX

Sàn giao dịch DEX có những ưu nhược điểm sau:

Ưu điểm sàn DEX

Người dùng nắm quyền kiểm soát về tài sản của mình, giao dịch ngang hàng thông qua hợp đồng thông minh.
DEX không yêu cầu xác minh danh tính như CEX, không làm lộ danh tính
DEX có lượng token lớn hơn các sàn CEX chỉ cần tạo cặp thanh khoản
Người dùng trên sàn AMM DEX có thể thành Market Maker khi cung cấp thanh khoản và nhận phần thưởng.

Hạn chế của sàn DEX

Một số hạn chế của sàn DEX như:

Chưa mang tới trải nghiệm tốt cho người dùng như độ mượt mà như các sàn giao dịch CEX thực hiện được.
Khả năng thanh khoản ở DEX đang kém hơn các sàn giao dịch tập trung.
Tốc độ xử lý giao dịch chưa nhanh do phụ thuộc vào tốc độ của blockchain.
Các sàn giao dịch DEX như Sushiswap, Uniswap có mức phí trung bình 0.3% bởi nhà cung cấp thanh khoản ở này chịu rủi ro impermanent loss cao hơn CEX.

Mô hình hoạt động sàn phi tập trung DEX

Bài viết sẽ tập trung vào mô hình hoạt động của AMM DEX vì Order book DEX không còn người sử dụng. Mô hình AMM DEX gồm các thực thể sau:

Dự án

Dự án là nơi phát triển và phát hành ra token, thông qua AMM DEX để tiếp cận đến trader nhanh chóng, không cần sự chấp thuận như sàn CEX trước kia.

Nhà cung cấp thanh khoản

Để sàn DEX có thanh khoản cho trader cần các Liquidity Provider từ người nắm giữ token. Họ nhận được phần thưởng và phí giao dịch khi cung cấp thanh khoản.

DEX Token Holder

Mỗi sàn DEX phát hành token đại diện cho mình, nhóm người giữ token gọi là DEX token holder. Họ được chia sẻ một phần doanh thu và biểu quyết các hoạt động dự án.

Tiêu chí lựa chọn sàn DEX tin cậy

Sau đây là một số tiêu chí đánh giá để các anh em lựa chọn sàn giao dịch phi tập trung DEX tin cậy trên thị trường hiện nay:

Mức độ uy tín, bảo mật cao và an toàn

Mức độ uy tín của một sàn giao dịch DEX thể hiện qua kinh nghiệm hoạt động, xử lý vấn đề và thông báo rõ ràng qua blog, gmail,… Sàn DEX có độ bảo mật cao thông qua số đợt sàn bị tấn công, càng ít càng tốt.

Trải nghiệm cho người dùng

Trải nghiệm sàn giao dịch DEX được thể hiện qua độ mượt mà, tốc độ và tính năng hỗ trợ người dùng để thu hút họ ở lại với sàn.

Tính thanh khoản

Tính thanh khoản càng cao sẽ đảm bảo giao dịch với mức trượt giá thấp nhất. Các sàn DEX, đánh giá thanh khoản qua chỉ số TVL.

Phí gas, phí giao dịch

Sàn DEX có phí giao dịch ở mức 0.3% và giữa các sàn không khác biệt nhiều. Người dùng chú ý phí blockchain vì khi giao dịch cần trả phí gas, phí Token allowance.

Đa dạng tính năng, cải tiến sản phẩm

Sàn DEX phải có nhiều tính năng đem tới sự linh hoạt cho người dùng. Sự cải tiến về sản phẩm chứng minh sức cạnh tranh mạnh mẽ của dự án so với dự án khác.

Top sàn DEX phổ biến và uy tín

Một số sàn giao dịch phi tập trung DEX uy tín và phổ biến hiện nay như:

Uniswap

Uniswap nằm trong số những sàn AMM DEX đầu tiên của Ethereum với 3 phiên bản V1, V2 và V3 thành lập năm 2018. Mỗi phiên bản có sự cải tiến hiệu quả cao cho nên bị copy rất nhiều tạo thành các bản fork trên những hệ sinh thái khác nhau.

Curve

Curve Finance là AMM DEX thiết kế riêng cho Crypto Assets pegged 1:1 hay Stablecoin để giảm chi phí và mức trượt giá thấp nhất. Curve có nhiều tính năng và sản phẩm mới ra đời, phủ sóng trên 14 chain khác nhau.

Pancakeswap

Pancakeswap là AMM DEX được đánh giá hàng đầu trong BNB Chain với tính năng phong phú như: Trade, Pools, Predictions, Lottery/Pottery, Collectibles, Trading Competition, IFO, Voting.

1Inch

1inch là một DEX Aggregator Protocol cho phép giao dịch tokens với giá tốt nhất và mức trượt giá thấp. 1Inch có nhiều tính năng mới như P2P, Staking, Limit Order, Farming, Bridge và có mặt trên 10 chain khác nhau.

Tổng kết

Thông tin trên đã chia sẻ về sàn DEX là gì và tổng quan sàn giao dịch phi tập trung này. DEX có vai trò thúc đẩy sự phát triển của thị trường DeFi, nơi cung cấp thanh khoản và tìm kiếm cơ hội giao dịch thu về lợi nhuận tối ưu cho người dùng mới. DEX còn giải quyết những hạn chế ở nền tảng tập trung mang đến phương pháp trao đổi tiền an toàn và đưa lưu lượng sử dụng sàn phi tập trung lên tầm cao mới.