Layer 2 là gì ? Các dự án layer 2 tiềm năng nhất

Để hiểu về layer 2 là gì? Chúng ta cần hiểu sơ qua Layer 1 là gì: Layer 1 là lớp cơ sở hạ tầng cơ bản trong công nghệ Blockchain. Còn được gọi là mạng chính, nó không chỉ xác định các quy tắc cốt lõi của hệ sinh thái mà còn có thể xác thực và hoàn tất các giao dịch, với các Layer 1 hiện nay trên thị trường như BNB, Ethereum, Polkadot, Solana…
Các Layer 1 thường bắt đầu với sự nhấn mạnh vào phân cấp và bảo mật – cả hai đều là nguyên lý cốt lõi của bất kỳ mạng lưới Blockchain nào. Các Layer 1 đều có token quản trị riêng với ứng dụng làm phí giao dịch trên mạng lưới. Nhưng Layer 2 thì thường sử dụng ETH làm phí gas cùng Coin79 tìm hiểu các dự án layer 2 tiềm năng nhất nhé!

Layer 2 là gì ?

Blockchain Layer (L2s) được đề cập đến như một giải pháp ngoài chuỗi được xây dựng trên Layer 1 nhằm giúp phát triển mạng lưới, giảm tắc nghẽn, gia tăng tốc độ xử lý với quy mô dữ liệu lớn.

Ví dụ như mạng lưới Ethereum ngày càng mở rộng và phát triển với hàng nghìn giao dịch trên giây (TPS) với rất nhiều dự án được xây dựng trên mạng lưới và điều này vô cùng bất lợi cho sự tăng trưởng dài hạn nếu không giải quyết được vấn đề tắc nghẽn và chi phí cao khi giao dịch. Điều này vô cùng cần thiết đến sự hỗ trợ của Blockchain Layer 2.

Layer 2 sinh ra để làm gì ?

Các Layer 2 trên Ethereum được sinh ra để giài quyết các vấn đề như sau:

• Phí thấp hơn: Layer 2 kết hợp nhiều giao dịch ngoài chuỗi thành một giao dịch lớp 1 duy nhất, giúp giảm tải các dữ liệu lên Layer 1. Họ cũng duy trì tính bảo mật và phân cấp bằng cách giải quyết các giao dịch trên mạng chính.
• Tiện ích hơn: Thông qua các lợi thế kết hợp của giao dịch mỗi giây cao hơn và phí thấp hơn, các dự án lớp 2 có thể tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm người dùng và mở rộng phạm vi ứng dụng.

Tại sao Ethereum cần giải pháp Layer 2

Trong bối cảnh hiện tại khi các Blockchain Layer 1 như : Solana, Near, Avalanche, Polkadot… Đang dần đánh mất vị thế, không có định hướng phát triển mới dần mất vị thế vào các hệ sinh thái mới hơn, ưu việt hơn, cơ hội đầu tư nhiều hơn như Aptos, Sui, Celestia, Aleo… 

– Duy chỉ có Ethereum vẫn là một tượng đài vững chắc và ngày càng được kì vọng phát triển mạnh mẽ hơn, ngày càng  hoàn thiện hơn đặc biệt là với người sáng lập Vitalik Buterin luôn là người đi đầu trong lĩnh vực blockchain.

– Ethereum vẫn luôn khẳng định được vị thế số 1 thị trường blockchain platform của mình. Ngày càng nhiều real builder muốn xây dựng dự án trên Ethereum, Tuy đã cập nhật phiên bản Ethereum 2.0 nhưng hệ sinh thái này vẫn chưa khắc phục được hoàn toàn yếu điểm phí cao và giao dịch chậm của mình. Điều này tạo điều kiện tốt cho các dự án layer2 phát triển khi đã có bệ đỡ là layer -1 Ethereum rồi rào tài nguyên  và không gian phát triển. 

Những giải pháp Layer 2 hiện nay

Các giải pháp Layer 2 hiện nay chủ yếu tập trung vào việc hướng phần lớn các giao dịch ra khỏi mạng chính. Trong một thời gian ngắn, có rất nhiều dự án đã xuất hiện để giải quyết thách thức này bằng các công nghệ khác nhau. Tuy nhiên, chỉ một số ít đã thành công trong việc giải quyết các vấn đề quan trọng nhất. Dưới đây là các ví dụ về các giải pháp mở rộng quy mô chuỗi khối lớp 2

Ngoài công nghệ mở rộng nổi bật như: Rollup, Plasma, Validium, Sidechain… mới đây nữa là công nghệ Module. 

Bài viết này sẽ giới thiệu từng công nghệ mở rộng của layer 2 

Optimistic Rollups

Optimistic rollups gần như là một giải pháp phổ biến nhất hiện này. Giải pháp này sẽ đưa những giao dịch được tạo ra trên chuỗi chính ra ngoài chuỗi và xử lý chúng trên một lớp “Rollup” riêng. Sau đó dữ liệu được xử lý sẽ được gói lại hay “cuộn lại” trong 1 khối duy nhất và được gửi lên Layer 1 để xác minh tính hợp lệ dựa trên các Fraud Proof (bằng chứng gian lận)

Ưu điểm

• Phí gas thấp.
• Tăng thông lượng trên chuỗi.
• Khả năng dễ tương thích hợp đồng thông minh.
• Tính bảo mật.

Nhược điểm

• Thời gian rút tiền còn lâu.
• Sự sai lệch khuyến khích tiềm năng giữa những người tham gia.
• Khả năng kiểm duyệt tính xác thực từ Layer 1.

Zero-Knowledge Rollups

Zero-Knowledge Rollups (ZK Rollups) ngược lại với OP Rollups bằng cách đảm bảo các giao dịch đều hợp lệ (Validity Proof), tạo ra bằng chứng mã hóa được gọi là SNARK. Bằng chứng này, còn được gọi là bằng chứng hợp lệ, là bản ghi duy nhất được yêu cầu trên chuỗi khối chính, do đó giảm phí gas mà người dùng sẽ phải chịu khi xử lý toàn bộ dữ liệu.
Bằng chứng này là bản ghi duy nhất được yêu cầu trên chuỗi khối chính, do đó giảm phí gas mà người dùng sẽ phải chịu khi xử lý toàn bộ dữ liệu.

Ưu điểm

• An toàn và phi tập trung.
• Chuyển giao gần như ngay lập tức.

Nhược điểm

• Khó tính toán cho các ứng dụng nhỏ hơn với ít hoạt động trên chuỗi hơn.
• Không phải tất cả các bản ZK đều cung cấp khả năng tương thích với EVM.
• Người dùng có thể tác động đến thứ tự giao dịch.

Validium

Validium sử dụng các bằng chứng hợp lệ như ZK-rollup nhưng dữ liệu không được lưu trữ trên chuỗi Ethereum. Điều này có thể dẫn đến 10 nghìn giao dịch mỗi giây trên mỗi chuỗi hợp lệ và nhiều chuỗi có thể chạy song song.

Ưu điểm:

• Không có độ trễ khi rút tiền.
• Không dễ bị tấn công kinh tế nhất định mà các hệ thống dựa trên bằng chứng gian lận trong các ứng dụng có giá trị cao phải đối mặt.

Nhược điểm:

• Hỗ trợ hạn chế cho hợp đồng thông minh, ngôn ngữ chuyên ngành.
• Cần có sức mạnh tính toán cao để tạo bằng chứng ZK; không hiệu quả về chi phí cho các ứng dụng thông lượng thấp.
• Thời gian cuối cùng chủ quan chậm hơn (10-30 phút để tạo bằng chứng ZK)
• Việc tạo bằng chứng yêu cầu dữ liệu ngoại tuyến luôn có sẵn.

State Channel

State Channel là kênh liên lạc hai chiều giữa những người tham gia. Nói cách khác, không cần bên thứ ba như thợ đào xác nhận các giao dịch, điều này cải thiện tốc độ giao dịch.

Quá trình 2 bên bắt đầu bằng cách niêm phong một phần của chuỗi khối thông qua đa chữ ký (Multisig) để cho phép tương tác trực tiếp mà không cần gửi bất kỳ thứ gì cho người khai thác. Sau khi giao dịch được xác nhận, trạng thái cuối cùng của kênh sẽ được thêm vào Blockchain.

Ưu điểm:

• Quản lý các tương tác phức tạp.
• Xử lý thông lượng giao dịch cực cao với chi phí rất thấp.

Nhược điểm:

• Chi phí cao cho việc thiết lập các kênh.
• Tiền được yêu cầu phải được khóa trong các kênh thanh toán mở.
• Không hỗ trợ tham gia mở.

Plasma

Plasma là một giải pháp mở rộng được đề xuất bởi Vitalik Buterin và Joseph Poon. Plasma có cấu trúc cho phép các giao dịch nhanh và phí gas thấp bằng cách tạo ra vô số các chuỗi khối con (child chain) có khả năng hoạt động độc lập, giao tiếp, tương tác với chuỗi khối gốc Ethereum nhờ kết hợp các  hợp đồng thông minh và Merkle-Tree

Plasma giúp cho việc thực hiện giao dịch nhanh và rẻ hơn nhờ giảm tải việc sang các chuỗi con. Nhưng, nhược điểm lớn nhất của nó là thời gian rút tiền từ Layer 2 về chuỗi gốc khá lâu.

Những dự án Plasma Framework có thể kể đến như Matic Network, Loom Network, OMG Network.

zkTube

Dự án được xây dựng và phát triển dựa trên giao thức thuật toán PLONK. Sử dụng công nghệ ZK-Rollup. Bằng cách chuyển đổi các lô giao dịch thành một giao dịch duy nhất nó có thể cải thiện khả năng mở rộng.

Đặc điểm:

ZK-Rollups giảm lượng dữ liệu cần thiết để xác thực khối, cho phép hoàn thành nhanh hơn và với chi phí thấp hơn.

Việc chuyển tiền từ Layer 2 sang Layer 1 bằng ZK-Rollups không bao giờ xảy ra chậm trễ. Điều này là tính hợp pháp đã được xác minh của ZK-rollup.

ZK-rollups không bị ảnh hưởng bởi các cuộc tấn công, hay hack do dữ liệu vẫn được giữ ở Layer 1 nên mạng vẫn giữ được trạng thái phi tập trung và an toàn.

Trend Layer 2

Sau thành công vang dội của matic (đổi tên thành polygon) thị trường mới nhìn ra tương lai mới của Layer 2. Cuối 2022 đầu 2023 layer 2 war diễn ra hết sức sôi động với 2 cái tên nổi bật là Arbitrum và Optimism. Hiện tại ARB đang là ông vua layer 2 nhưng đằng sau còn rất nhiều đối thủ lớn chưa lộ mặt các dự án layer 2 đầy tiềm năng như: Zksync, Starknet, Linea…

Theo Chym thì trend Layer 2 là 1 trend lớn với nhiều con ngựa hoang và các đội MM lắm tiền đằng sau. Trend layer 2 là một trend không nên bỏ lỡ.

Các dự án Layer 2 tiềm năng

Dưới đây team Coin79 sẽ đưa các dự án Layer 2 tiềm năng trong thời gian sắp tới. Trong đó sẽ có những dự án chưa ra token và mọi người có thể săn Airdrop

Polygon zkEVM

Polygon là một trong những Layer 2 phổ biến nhất và lớn nhất chạy song song với Ethereum. Polygon zkEVM hiện đang chạy phiên bản Beta, là giải pháp mở rộng quy mô ZK hàng đầu tương đương với EVM. Phần lớn các hợp đồng thông minh, công cụ dành cho nhà phát triển và ví hiện có hoạt động rất trơn tru

Những đặc điểm chính trên Polygon zkEVM:

1. Tương đương với Ethereum:Hầu hết các hợp đồng thông minh, ví, công cụ, v.v. của Ethereum đều hoạt động trơn tru trên Polygon zkEVM.
2. Kế thừa bảo mật Ethereum
3. Chi phí thấp hơn so với L1 và tính hữu hạn tốt hơn so với các giải pháp L2 khác như Bản tổng hợp lạc quan
4. Khả năng mở rộng do ZKP cung cấp và nhắm đến thông lượng tương tự như PoS

Arbitrum

Arbitrum là một Layer 2 với giải pháp Optimistic Rollups, vừa rồi đã ra mắt vô cùng thành công vang dội khi Airdrop mỗi ví trung bình trên 1000$. Layer 2 này ra mắt không lâu đã có TVL chiếm hơn 50% market share so với các L2s khác trên Ethereum.
Tháng 3 vừa qua, Arbitrum đã vạch ra một lộ trình phát triển sắp tới là “Arbitrum Orbit”, đây sẽ là framework cho các developers phát triển các ứng dụng trên L3s trên Arbitrum.

Thông qua Orbit, Arbitrum dự định hỗ trợ các trường hợp sử dụng sau cho các giao thức muốn khởi chạy chuỗi L3 của riêng họ:

• Layer-3 rollups: Khởi chạy chuỗi L3 rollup, tương tự như Arbitrum One.
• Layer-3 AnyTrust: Ra mắt chuỗi L3 AnyTrust, tương tự như Arbitrum Nova.
• Customizable Layer-3: Triển khai chuỗi L3 tùy chỉnh, được xây dựng trên Arbitrum Nitro, cho các nhu cầu cụ thể của ứng dụng. Điều này bao gồm máy tính

Đây chắc chắc sẽ là một chất xúc tác cho đường giá của token ARB trong tương lai.

Optimism

Optimism là một Layer 2 khác nhằm cải thiện tốc độ và phí giao dịch bằng cách giải quyết các giao dịch trên chuỗi khối chạy song song với mạng Ethereum. Nó cho phép các nhà phát triển tiền điện tử xây dựng các giao thức DeFi có thể mở rộng bằng cách sử dụng các hợp đồng thông minh tương thích với EVM đồng thời tận dụng tính bảo mật của chuỗi khối Ethereum. Layer 2 này cũng sử dụng công nghệ Optimistic Rollups hàng loạt nhiều giao dịch trong một lần “cuộn lên”, sau đó chuyển tiếp nó tới Ethereum.

Bước tiếp theo sau khi nâng cấp Bedrock là để Optimism bắt đầu quá trình nâng cấp chính nó vào Superchain. Superchain được hình dung như một mạng phi tập trung L2 (được gọi là Chuỗi OP) giúp chia sẻ bảo mật, lớp giao tiếp và một công nghệ mã nguồn mở OP Stack.

ZkSync

ZkSync sử dụng giải pháp ZkRollups và hiện tại chưa ra token quản trị riêng của mạng lưới. Zksync mang lại lợi thế về chi phí giao dịch và tốc độ giao dịch trên mạng lưới giúp người dùng và develpers có trải nghiệm rất tốt

Trong tương lai, Hyperchains sẽ là tầm nhìn của ZkSynce về L3, đây cũng sẽ là sự mở rộng về hệ sinh thái của Zksync.

Việc triển khai Hyperchains, zkSync sử dụng công cụ phát triển phần mềm (“SDK”) có sẵn để các nhà phát triển tận dụng, cho phép họ chọn các thành phần khác nhau cho chuỗi khối của họ hoặc phát triển thành phần của riêng họ.

Starknet

Starknet của nhà phát triển StarkWare cũng sử dụng giải pháp ZkRollups tận dụng ngôn ngữ lập trình Cairo thay vì tham gia vào khả năng tương thích EVM.
Thông thường, các giải pháp L2 thường có phí được trả bằng $ETH. Trái ngược với điều này, StarkNet đã chọn sử token STARK gốc của họ để trả phí gas và Starknet vẫn chưa có thông báo chính thức về sự phát hành token này

Vừa qua bản cập nhật mới Quantum Leap (V0.12.0) gia tăng trải nghiệm của người dùng theo hướng tích cực vì cải thiện được thời gian giao dịch và chi phí.

Linea

ConsenSys, một công ty phần mềm Blockchain hàng đầu đã cho ra mắt Linea và gần đây nhất dã chạy phiên bản Alpha Mainet. Linea vẫn chưa ra mắt token và có sự khẳng định cho rằng Linea sẽ sử dụng Ether (USDT) như một token quản trị chính trên mạng lưới.
Có một sự thật là dự án nào nói không ra token riêng thì sẽ Airdrop càng cao ( =_= )

Tổng kết

Layer 2 là một giải pháp vô cùng quan trọng và sẽ là mỏ vàng vô cùng lớn nếu dự án nào có thể giải quyết được những bài toán khó khăn trên. Cuộc đua về Layer 2 mang tính cách mạng công nghệ của các ông lớn đi đầu trong lĩnh vực Blockchain, nó sẽ vô cùng sôi nổi trong thời gian tới và có phần nghiêng về giải pháp ZkRollups và những dự án mới chưa ra mắt token. Các dự án layer 2 tiềm năng bạn có thể tham khảo:

Metis dự án Layer 2 của Mẹ ông trùm Ethereum Vitalik